Opublikowano: 26 marca, 2019 Opublikowano przez: Oskar Krupa Comments: 0

W jakim języku na zielonej wyspie?

Irlandia to kraj słynący z zielonych pól, owiec, święta św. Patryka i dobrego piwa, a i jeszcze z tego, że leży niedaleko Wielkiej Brytanii. Większość z nas zastanawiając się w jakim języku mówią Irlandczycy, najprawdopodobniej powie, iż jest to język irlandzki, ale zaraz potem prawdopodobnie złapiemy się na zastanawianiu czy taki język w ogóle istnieje? Owszem istnieje, ale jest bardzo mało znany na świecie, mówi w nim stosunkowo niewielka liczba ludności, bo jednak najpopularniejszym językiem w Irlandii jest angielski.

Przez wieki była krajem zależnym, wchodzącym de facto w skład powstającego i kształtującego się Imperium Brytyjskiego, a rodowici Irlandczycy byli traktowani jak obywatele drugiej kategorii. Stąd też niezbyt przyjazne opinie o Anglikach, pokutujące jeszcze, wśród starszego pokolenia, ale zanikające całkowicie wśród młodych ludzi, którzy wychowywali się w zupełnie niezależnym kraju. Rzutuje to na pozycję języków urzędowych w kraju, którymi są i angielski i irlandzki.

Urzędowy język w Irlandii, kwestia do wyboru?

Zasadniczo w Irlandii obowiązują dwa języki urzędowe:

  • język irlandzki;

  • język angielski.

Język irlandzki ma status pierwszego, urzędowego języka w Irlandii, angielski uznawany jest, jako drugi język.

Pierwszy i drugi język urzędowy, to, który właściwie jest obowiązujący?

Oba języki: irlandzki i angielski są jeżykami obowiązującymi, jako formie konieczne do załatwienia spraw urzędowych. Można wybierać dość dowolnie, między jednym, a drugim, ale obecnie prowadzona jest polityka bardzo mocnego faworyzowania języka irlandzkiego.

Mimo działań rządu, zakrojonych na szeroką skalę, to obecnie w języku irlandzkim mówi zaledwie 4% ludności Irlandii. Dodatkowo te 4% skupionych jest w trzech regionach kraju, głównie na północnym zachodzie.

Z faktu, iż język irlandzki jest pierwszym językiem urzędowym w Irlandii wynika to, iż:

  • jest on obowiązkowo nauczany w szkołach (od 4 do 19 roku życia);

  • nauka języka irlandzkiego w szkołach powszechnych kończy się obowiązkowym egzaminem;

  • znajomość irlandzkiego jest konieczna, aby dostać się do szkoły wyższej;

  • irlandzki musi być znany wszystkim urzędnikom służby cywilnej oraz administracji państwowej (wymagany jest, aby w ogóle otrzymać posadę);

  • nazwy ulic oraz drogowskazy podaje się w języku irlandzkim, jako pierwszym;

  • wszystkie nazwy geograficzne ustawowo przemianowano na język irlandzki (wcześniej większość była angielskich);

  • język irlandzki jest jednym z języków obowiązujących w Unii Europejskiej (od 2007r.);

  • istnieje kanał telewizyjny (TG4) oraz stacje radiowe nadające wyłącznie po irlandzku;

  • po irlandzku wydaje się książki i czasopisma.

W 2011 znajomość irlandzkiego deklarowało 41% społeczeństwa, ale faktycznie w codziennych sytuacjach i kontaktach prywatnych posługiwało się nim tylko około 1.8% ludności. Dane te są bardzo ciężkie do oszacowania i różne źródła podają odmienne dane. Generalnie przyjmuje się, że stopień praktycznego wykorzystywania języka irlandzkiego wśród Irlandczyków nie przekracza 5% społeczeństwa.

Dlaczego Irlandczycy używają języka najeźdźcy?

Dla nas Polaków kwestia przejęcia języka państwa, który przez długie lata stanowił naszego okupanta i wyzbycie się własnego, jest ciężka do przetrawienia, ale Irlandczycy przejęli język angielski i od wieków używają go, jako własny, co wiąże się głównie z bardzo mocnym procesem rugowania irlandzkiego, wprowadzanym systematycznie przez rządy angielskie.

Wpływ na wyrugowanie języka irlandzkiego z przestrzeni życia codziennego miały:

  • podporządkowywanie Irlandii władcom angielskim od około XVI w.;

  • represje względem poetów i twórców mówiących i piszący po irlandzku;

  • niszczenie rękopisów i druków;

  • ośmieszanie języka w oczach ludzi, szczególnie młodzieży;

  • akcje przesiedleńcze, rugujące Irlandczyków i zastępujące ich Anglikami;

  • tworzenie prawa i dokumentów formalnych tylko po Angielsku;

  • sprowadzenie języka irlandzkiego, do języka biedoty i niższych warstw społecznych;

  • wprowadzenie szkolnictwa tylko w języku angielskim;

  • masowa emigracja Irlandczyków oraz Wielki Głód i śmiertelność pośród biedoty.

Wszystkie akcje prowadzone przez Anglików mające na celu wykorzenić język irlandzki, sprawiły, że w 1851 r. języka tego nie znało aż 77% całej populacji Irlandii.

Irlandzki- skąd się wziął i od kiedy jest językiem urzędowym w Irlandii?

Irlandia przez długi czas była krajem czysto celtyckim, w którym bez przeszkód rozwijały się języki rodzime. Dlatego też irlandzki, w przeciwieństwie do języka angielskiego, który należy do języków germańskich (najazd Normandów) pochodzi z pnia języków celtyckich.

Irlandzki w takiej formie jak znamy go teraz wywodzi się od języka staroirlandzkiego. Dlaczego jest to istotne? Bo sprawia to, iż, szkocki język gaelicki oraz język walijski są z nim blisko spokrewnione, wywodząc się z tego samego pnia.

Urzędowy język w Irlandii jest, więc najbliżej spokrewniony z tradycyjnym językiem szkockim i walijskim. Wszystkie te języki razem nie są z kolei zupełnie podobne do angielskiego.

Irlandzki, jako język urzędowy w Irlandii zaczął obowiązywać od 1922 r., kiedy to Irlandia uzyskała niepodległość. W 1988 r. stał się on także językiem urzędowym w Irlandii Północnej.

Język irlandzki, jako język urzędowy w Irlandii jest podzielony wewnętrznie na trzy dialekty:

  • munsterski;

  • Connacht;

  • ulsterski;

  • leinsterski, czwarty dialekt, który wymarł na początku XX w.

Pomiędzy poszczególnymi dialektami występują znaczne różnice, zarówno w wymowie, składni, jak i w piśmie. Jako urzędowa obowiązuje forma oparta na dialekcie Connacht.

Problem alfabetów

Obecnie do zapisu języka irlandzkiego używa się alfabetu łacińskiego, ale jeszcze do niedawna w użyciu był tzw. alfabet irlandzki, operujący stosunkowo odmiennym krojem liter. Obecnie jest nadal wykorzystywany, ale bardzo sporadycznie. W szkołach nauczana jest wersja alfabetu łacińskiego.

Oceń wpis!
[Ocen: 2 Średnia: 4.5]