Język polski jest pełen lingwistycznych niespodzianek. Jedną z nich są zasady dotyczące pisowni rozdzielnej i łącznej. Lubimy przesadnie rozdzielać wyrazy, ale też równie nagminnie niepotrzebnie je łączymy. Niektórzy bywają też po prostu cwani: jeżeli mają wątpliwości co do tego, jaką pisownię zastosować, notują je tak, aby ich wyraźnie ani nie połączyć, ani nie rozdzielić. Nie zawsze jednak tak się da, warto więc znać zasady oraz wyjątki. Dzięki temu można się płynniej posługiwać językiem polskim, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym.
Zrosty – język polski: krótko o tym, czym właściwie są
Zrosty wyrazowe – co to w ogóle jest?
Zrostami nazywa się połączenia takich wyrazów, których poszczególne części składowe zatraciły swoją autonomię znaczeniową. Większość z nich w tej chwili pojedynczo nie oznacza już nic konkretnego.
Zrosty język polski – definicja
Inaczej jeszcze można powiedzieć, że zrosty wyrazowe to takie wyrażenia złożone, które powstają z połączenia tematów słowotwórczych bez formantu.
- Wyrazy – zrosty przykłady: np.: dobranoc.
- Wyrazy zrosty przykłady: np.: wniebowzięty.
- Zrosty język polski przykłady: np. lekceważyć.
- Zrosty wyrazowe przykłady: np. zmartwychwstanie.
- Zrosty język polski przykłady: np. poniewczasie.
- Zrosty wyrazowe przykłady: np. Bogurodzica.
Istnieje kilka różniących się od siebie grup zrostów.
Wyrazy zrosty przykłady
Pierwsza grupa to takie, których pierwszy człon się nie odmienia. Zrosty przykłady tego typu to:
- mysikrólik (mysikrólika, mysikrólikiem),
- lwipyszczek (lwipyszczka, lwipyszczkiem),
- swawola (swawoli, swawolny).
Zrosty wyrazowe
Druga grupa zrostów to te, z odmieniającym się pierwszym członem. Zrosty języka polskiego przykłady w tym rodzaju to:
- Białystok (Białegostoku, Białymstokiem),
- Krasnystaw (Krasnegostawu, Krasnymstawem),
- dwudziestka piątka (dwudziestki piątki).
Wyrazy zrosty przykłady
Trzecia grupa to zrosty, których człon pierwszy występuje zarówno w formie odmiennej, jak i nieodmiennej. Zrosty przykłady w tej grupie to:
- Wielkanoc (Wielkanocy, Wielkanocą) – ale też: Wielkiejnocy,
- Rzeczpospolita (Rzeczpospolitej, Rzeczpospolitą) – ale też: Rzecząpospolitą.
Zrosty i zestawienia – przykłady: Lekko strawny i lekkostrawny, czyli zestawienia
Złożenia, zrosty, zestawienia – przykłady i wyjaśnienia tych terminów mogą nam dopiero rozjaśnić czym są poszczególne pojęcia, ponieważ dla laika te nazwy, które brzmią dość podobnie i wszystkie zaczynają się na literę „z”, mogą stanowić problem.
Pisownia wyrazów, z których pierwszy człon jest przysłówkiem, a drugi imiesłowem odmiennym albo przymiotnikiem określającym ten przysłówek, traktujemy zawsze jako jedno zestawienie. Piszemy je rozdzielnie.
Zrosty zestawienia przykłady – bardzo znane, które są zestawieniami:
- Panna Młoda i Pan Młody,
- woda sodowa to kolejny przykład w kategorii zrosty zestawienia – przykłady zestawień,
- Zielona Góra,
- Morze Bałtyckie,
- skok w dal.
Zrosty zestawienia przykłady to:
- cicho piszcząca maszyna – połączenie przysłówka z imiesłowem,
- świeżo malowany,
- lekko strawny – ale także lekkostrawny, w zależności od kontekstu.
Mamy teraz zagadkę: czy euglena zielona zaklasyfikujemy jako: złożenia, zrosty, zestawienia – przykłady powyżej i definicje niech posłużą za pomoc. I jak? Oczywiście jest to zestawienie.
Zrosty – słowotwórstwo – przykłady: Wyjątki od reguły
Interesuje Cię jeszcze kwestia zrosty słowotwórstwo przykłady?
Ewolucja języka sprawiła, że niektóre wyrazy uległy scaleniu i w związku z tym ich pisownia jest łączna. To one właśnie stanowią wyjątek od wymienionej wyżej zasady:
- Jasnowidzący (jasnowidz) – ale: „Jasno widzący skutki swojego złego postępowania”,
- Słabowidzący (w związku z występującym schorzeniem, chorobą) – ale: „Uczeń słabo widzący nie zauważył swojej pomyłki”.
Trzeba również pamiętać, że w zestawieniach, których człony piszemy oddzielnie, nie wolno nigdy zmieniać ich szyku czy rozbijać poprzez dodanie innego słowa, ponieważ zmieniłoby to zupełnie ich znaczenie („panna młoda” a „młoda panna” to zupełnie inne pojęcia).
Zrosty słowotwórstwo przykłady to jeszcze: rzeczpospolita, karygodny czy Bogumiła.
Nazywam się Maria Kozłowska i jestem rodowitą warszawianką. Od wielu lat mieszkam w Niemczech, gdzie pracuję w redakcji małej gazety jako dziennikarka. Swoją pracę bardzo lubię, bo daje mi niesamowitą radość z tworzenia i możliwość poznawania nowych ludzie. Sporo czytam i stale jestem na bieżąco z nowinkami. Moją pasją jest język niemiecki, a zdobyte doświadczenie i praktyka pozwalają mi pisać dla Państwa artykuły o ciekawej i interesującej tematyce. Poza pracą lubię obejrzeć dobry film z przyjaciółmi.