Praca tłumacza daje ogromne możliwości rozwoju. Jest niesamowita po prostu. Dzięki niej możemy poszerzać wiedzę o świecie bliskim i dalekim. Jednak praca tłumacza to nie tylko same blaski. Często zdarzają się sytuacje trudne do pokonania. Jak sobie z nimi radzić? Czy tłumacz może odmówić tłumaczenia? Kiedy tłumacz może odmówić tłumaczenia? Czy jest jakiś katalog sytuacji? Czy każdy tłumacz może odmówić tłumaczenia? A czy tłumacz przysięgły może odmówić tłumaczenia? Jak to jest naprawdę z ta odmową? Oto kilka słów w tym temacie.
Kiedy tłumacz może odmówić tłumaczenia?
To sprawa bardzo skomplikowana. Niezwykle rzadko, ale jednak występująca. Na przykład gdy weganin dostaje do tłumaczenia tekst o uboju zwierząt. Wówczas staje przed dylematem: co zrobić? Czy może odmówić tłumaczenia? I czy w ogóle względy moralne czy etyczne mogą być powodem tej odmowy. Trudno wyobrazić sobie tłumacza, który przekłada treść z którą nie zgadza się pod każdym względem. Czy takie sytuacje dają mu prawo do odmowy wykonania zlecenia? Czy powinien podjąć tłumaczenie? Oczywistym jest, że jeśli zlecenie jest dla tłumacza szczególnie trudne, powinien odmówić tłumaczenia.
Zleceniodawcy nie lubią, gdy im się odmawia. To oczywiste. Jeśli jednak tłumaczenie sprawia szczególną przykrość lub po prostu przerasta tłumacza, lepiej jest odmówić. Czasem lepiej jest pozostać w zgodzie z samym sobą, niż zrobić coś wbrew sobie. Tym bardziej, że takie tłumaczenie już na początku skazane jest na porażkę. Dlaczego? Nie chodzi tu o kompetencje tłumacza, a raczej o obiektywizm. Trudno jest go zachować, gdy robimy coś wbrew sobie. Od każdego tłumacza oczekuje się bezstronności. Także od tłumacza zwykłego. A trudno jest ją zachować gdy podejmuje zlecenie niezgodne z naszymi przekonaniami. Co w takiej sytuacji powinien zrobić tłumacz? Wyjścia są dwa. Albo odmówić tłumaczenia, albo zacisnąć zęby i zachować się jak profesjonalista, czyli podjąć zlecenie. I wykonać je najlepiej jako to tylko jest możliwe. Najlepiej czyli jak? Obiektywnie i rzetelnie. A to w tej sytuacji jest bardzo trudne. Dlatego chyba lepszym wyjściem jest odmowa tłumaczenia.
Czy tłumacz przysięgły może odmówić tłumaczenia?
Tu sytuacja jest bardziej skomplikowana. Tak naprawdę tłumacz zwykły ma więcej możliwości odmowy tłumaczenia niż tłumacz przysięgły. Z czego to wynika? Ze specyfiki tego zawodu. To jeden z najtrudniejszych zawodów. A w branży tłumaczeń – najbardziej wymagający. Jak zostać tłumaczem przysięgłym i czy każdy może nim zostać? Aby wiedzieć czy tłumacz może odmówić tłumaczenia, warto wiedzieć jak zostać tłumaczem przysięgłym. Zatem, kiedy tłumacz przysięgły może odmówić tłumaczenia? Odpowiedź nie jest tak prosta jak nam się wydaje. Aby zostać tłumaczem przysięgłym trzeba wiele determinacji i wiedzy. Nie tylko językowej. To trudna i skomplikowana droga do zawodu. Ale warta wszystkich wysiłków.
Jak zostać tłumaczem przysięgłym?
Myślałeś kiedyś na czym polega zawód tłumacza przysięgłego? Jak zostać takim tłumaczem? Czy zdany egzamin na tłumacza przysięgłego oznacza uprawnienia do wykonywania zawodu? Niestety sam egzamin to za mało. Prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego uzyskuje się po nadaniu uprawnień. Ale to wciąż nie wszystko. Aby móc pracować w tym zawodzie, taki tłumacz musi być jeszcze wpisany na listę tłumaczy przysięgłych danego języka. Zatem droga kariery tłumacza przysięgłego, wcale nie jest to tak łatwa jak mogło by się wydawać.
Tłumacz przysięgły to w Polsce zawód zaufania publicznego. O randze tego zawodu świadczy chociażby to, że uprawnienia tłumacza przysięgłego nadaje Minister Sprawiedliwości. Być może właśnie dlatego wynagrodzenie tłumacza przysięgłego jest wyższe niż innych tłumaczy. Czym zajmuje się tłumacz przysięgły? Tłumacz przysięgły jest uprawniony do sporządzania tłumaczenia na zlecenie organów administracji publicznej, sądu czy prokuratora, ale i na rzecz osób prywatnych. To on może sporządzać prawnicze tłumaczenia pisemne i realizować tłumaczenia ustne dla organów państwowych i sądowych, nikt inny. To właśnie tłumacz przysięgły może sporządzić i poświadczać odpisy dokumentów. Ale zawód tłumacza przysięgłego to nie tylko prestiż. To przede wszystkim obowiązki tłumacza. Warto się z tym liczyć gdy chcemy zostać tłumaczem przysięgłym. Zasady wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego uregulowane są prawnie. Wynikają one z ustawy z dnia 25 listopada 2004 r o zawodzie tłumacza przysięgłego. Choć tak naprawdę to nie jedyny dokument określający prawa i obowiązki tłumacza przysięgłego.
Przede wszystkim zawód ten cechuje ogromny formalizm. Wszystko musi być w takim przekładzie zgodne z przepisami. Tłumacz przysięgły używa pieczęci, a wszystkie czynności ma obowiązek umieścić w repertorium tłumacza przysięgłego. To księga, w której odnotowane jest każde tłumaczenie lub odpis, które sporządził tłumacz. Co więcej, każde poświadczenie z języka obcego na język polski czy z języka polskiego na język obcy ma swój własny numer w takim repertorium. Zatem, czy tłumacz przysięgły może odmówić wykonania tłumaczenia? Sprawdźmy, co mówią przepisy.
Ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego
Czy tłumacz przysięgły nie może odmówić wykonania tłumaczenia? Czy zawsze ma obowiązek tłumaczenia? Czy to, że się jest tłumaczem przysięgłym oznacza, że nie można nigdy odmówić wykonania tłumaczenia? Problem jest o wiele bardziej złożony niż myślimy. Sprawdźmy co na ten temat mówią przepisy. A konkretnie ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego. To podstawowy akt prawny, po który należy sięgnąć w tym temacie. Jakie rozwiązania z niej wynikają? Znajdziemy w niej zasady nabywania i utraty prawa do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego. Tu również zawarte są zasady wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego. To bardzo istotne regulacje. Z rozdziału 3, art. 15 tej ustawy wynika prawo do odmowy wykonania tłumaczenia. Zgodnie z nim “tłumacz przysięgły nie może odmówić wykonania tłumaczenia w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, na żądanie sądu, prokuratora, Policji oraz organów administracji publicznej, chyba, że zachodzą szczególnie ważne przyczyny uzasadniające odmowę“. Z ustawy wynikają również zasady odpowiedzialności zawodowej tłumacza przysięgłego.
Czy tłumacz przysięgły może odmówić wykonania tłumaczenia?
Jak widać, zasadniczo nie może. Chyba, że zachodzą ważne przyczyny uzasadniające odmowę wykonania tłumaczenia. Jakie to są powody? Kiedy tłumacz przysięgły może zgodnie z prawem odmówić wykonania tłumaczenia na żądanie sądu czy Policji? Czy są takie ważne przyczyny, zwłaszcza w sytuacji gdy tłumacz przysięgły co do zasady nie może odmówić tłumaczenia? Z pomocą przychodzi nam “Kodeks zawodowy tłumacza przysięgłego” Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych TEPIS. To właśnie tu znajdziemy odpowiedź na nasze pytanie: czy tłumacz przysięgły może odmówić tłumaczenia? Możemy wskazać trzy sytuacje gdy tłumacz może odmówić wykonania tłumaczenia. Każda z nich jest zgodna z prawem. Kiedy zatem tłumacz przysięgły może odmówić tłumaczenia dokumentu lub przekładu ustnego? Sprawdźmy.
Pierwszą z nich jest ta, gdy tłumacz przysięgły “nie dysponuje wystarczającą wiedzą z danej dziedziny i nie zna związanej z nią terminologii specjalistycznej, nie ma także możliwości przygotowania się do specjalistycznego tłumaczenia w zbyt krótkim czasie lub jeżeli wcześniej podjął zobowiązanie wykonania innego tłumaczenia, co stanowi szczególnie ważne przyczyny uzasadniające odmowę”.
Drugą sytuacją jest sytuacja osobista tłumacza. Otóż, “choroba, lub niedyspozycja zdrowotna tłumacza przysięgłego, zgon bądź poważana choroba bliskiego członka rodziny, opieka nad dzieckiem wymagającym opieki, wypadek i inne zdarzenia losowe stanowią również szczególnie ważne przyczyny uzasadniające odmowę wykonania tłumaczenia“.
Trzecia sytuacja nie jest związana z samą osobą tłumacza. To raczej obiektywny brak możliwości wykonania tłumaczenia. Określa się ją jako “nieuzasadnioną odmowę udzielenia przez sąd dostępu do akt sprawy lub odmowę organów wymiaru sprawiedliwości, organów ścigania i innych organów udzielenia podstawowych informacji o postępowaniu”.
Jak widać, tłumacz przysięgły może zgodnie z prawem odmówić tłumaczenia. Warto jednak o pewnych kwestiach pamiętać. Otóż, tłumacz przysięgły powinien powołującemu go organowi podać na piśmie szczególnie ważne przyczyny uzasadniające odmowę wykonania tłumaczenia, jeżeli wezwanie do wykonania tłumaczenia zostało utrwalone na dowolnym nośniku, jak np. faks, list polecony czy e-mail. Co to oznacza? Tyle, że odmowa tłumaczenia powinna być sporządzona na piśmie. Bo odmowa tłumaczenia jest oficjalnym pismem. Warto również pamiętać, że przyczyny odmowy muszą być wskazane konkretnie. Powołane przepisy określają jedynie zakres przyczyn uzasadniających odmowę wykonania tłumaczenia. W odmowie wykonania tłumaczenia na rzecz sądu należy podać rzeczywiste przyczyny naszej odmowy. I co najważniejsze, muszą być one prawdziwe. Powaga zawodu wymaga, aby także i te czynności były wykonane zgodnie z zasadami.
Tłumacz przysięgły wykonuje niezwykle odpowiedzialną pracę. Ponadto tłumacz jest zobligowany do zapewnienia najwyższej jakości tłumaczenia. Dlatego przyczyny odmowy wykonania tłumaczenia są sztywno określone przez prawo. Tu nie wystarczy sama odmowa wykonania czynności. Ona musi być uzasadniona i prawdziwa. Czy inne zasady dotyczą tłumaczy przysięgłych pracujących w biurze tłumaczeń? Nie. Te wymogi są stawiane wszystkim tłumaczom przysięgłym, bez względu na formę zatrudnienia. Jak widać, tłumacz przysięgły języka obcego może odmówić wykonania tłumaczenia. Ale pod pewnymi warunkami. A przyczyny odmowy muszą być prawdziwe i uzasadnione.
Na imię mam Oskar i jestem rodowitym gdańszczaninem. Od dziecka związany jestem z tym miastem, gdzie pracuję jako lektor języka niemieckiego. Na co dzień zajmuję się przygotowywaniem tekstów na strony internetowe o tematyce lingwistycznej i ich korektą. Moja pasje do języków stale poszerzam, dużo czytając na ten temat i ucząc się. Dzięki temu mam spore doświadczenie i wiem dokładnie, jak teoria wygląda w praktyce. Chętnie przedstawię Wam swoje spostrzeżenia. Po pracy lubię gotować dla swoich przyjaciół.